funkcje nosa

Czy zastanawialiście się kiedyś, jakie są funkcje nosa?

Poza najbardziej oczywistą, jaką jest odczuwanie zapachów- jest ich całkiem sporo.

Droga oddechowa

Przede wszystkim nos to część drogi oddechowej. Co ważne- jest to jedyna fizjologiczna droga oddychania. W trakcie oddechu strumień powietrza przechodzi od nozdrzy przednich do tylnych, pomiędzy małżowinami – dolną, środkową i górną. Ważne jest, aby powietrze przepływając przez jamę nosa, miało jak najdłuższy kontakt z błoną śluzową, co ma związek z kolejnymi zadaniami nosa.

Przygotowanie powietrza

Podczas przepływu powietrza przez przewody nosowe, dochodzi do jego ogrzania i nawilżenia. Proces ten odbywa się dzięki bogatej sieci naczyń krwionośnych oraz gruczołów w błonie śluzowej nosa. Powietrze po przejściu przez jamą nosa zostaje ogrzane do około 31-35 oC, natomiast jego wilgotność wynosi 95%. Kiedy oddychamy przez usta takie przygotowanie powietrza nie jest możliwe.

Oczyszczanie powietrza

Kolejna ważna funkcja nosa to oczyszczanie powietrza. Proces oczyszczania rozpoczyna się już w przedsionku nosa, gdzie rolę pierwszego filtra pełnią włosy. W ten sposób zostają zatrzymane większe zanieczyszczenia powietrza. Mniejsze cząsteczki wychwytywane są przez lepką powierzchnię śluzu pokrywającego błonę śluzową nosa. Cząsteczki te są następnie przesuwane do nosogardła na drodze mechanizmu śluzowo- rzęskowego, czyli dzięki ruchowi rzęsek nabłonka błony śluzowej.

Praca rzęsek błony śluzowej nosa jest mechanizmem niezwykle delikatnym, który może zostać zakłócony przez szereg czynników. Należą do nich między innymi:

-procesy zapalnie,

-niektóre leki,

-zmniejszenie wilgotności powietrza,

-zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura powietrza.

Funkcja rezonacyjna

Nos wspólnie z zatokami przynosowymi pełni funkcję rezonacyjną. Zamykanie i otwieranie przestrzeni nosa przez podniebienie miękkie podczas mówienia wpływa na artykulację głosek. Kiedy przepływ powietrza przez nos jest utrudniony, dochodzi do nosowania zamkniętego- zaburzony jest wówczas rezonans głosek, mowa jest bezbarwna. Nosowanie otwarte ma miejsce, kiedy podczas mówienia nie jest zamykane połączenie między nosem a nosogardłem- na przykład w rozszczepie podniebienia lub porażeniu podniebienia miękkiego.

Węch

Zmysł powonienia jest ewolucyjnie najstarszym zmysłem. Receptory węchowe są zlokalizowane w szczytach przewodów nosowych. Każdy receptorów jest komórką układu nerwowego, która od strony jamy nosowej ma 10-20 tzw. rzęsek. Aby doszło do pobudzenia receptorów, lotna substancja zapachowa wraz z wdychanym powietrzem dociera do nabłonka węchowego i rozpuszcza się w pokrywającym go śluzie. Dochodzi do pobudzenia rzęsek. Rozpoczyna to reakcje biochemiczne prowadzące do powstania impulsów elektrycznych w nerwie węchowym. Impulsy te są przekazywane kory węchowej mózgu i odczuwamy ja jako wrażenie zapachowe. Dlaczego zmysł węchu jest tak ważny?

– ostrzega o niebezpiecznych substancjach w otoczeniu, zagrażających życiu i zdrowiu;

-pozwala na dobór właściwych pokarmów- ze względu na ich jakość i świeżość;

-ma udział  w percepcji wrażeń smakowych;

-służy do samokontroli stanu higienicznego;

-jest źródłem przeżyć estetycznych;

-stawowi drogę docierania istotnych informacji społecznych- rozpoznanie matki, dziecka.

Odruchy nosowe

Nos jest elementem odruchów nosowych, które stanowią reakcję obronną na czynniki zewnętrzne. Odruchy nosowe pojawiają się w wyniku podrażnienia błony śluzowej nosa. Podstawowym odruchem obronnym układu oddechowego jest kichanie. Odruch ten polega na krótkotrwałym, głębokim wdechu, a następnie gwałtownym wydechu wykonanym przez nos. Silny strumień powietrza usuwa zanieczyszczenia powierzchni błony śluzowej nosa.

Narząd Jacobsona

Narząd lemieszowo- nosowy, czyli Jacobsona- do pewnego czasu był przedmiotem dyskusji- kwestionowano jego obecność u człowieka. U ssaków występuje w pobliżu kości lemieszowej, wewnątrz jamy nosowej po obu stronach przegrody nosa. U ludzi wykształca się w stadium embrionalnym. Ma on nieco inną budowę niż u zwierząt. Zawiera receptory feromonów.

Źródło: 1. „Otolaryngologia kliniczna” K.Niemczyk i inni

2.„Występowanie narządu lemieszowo-nosowego u ludzi dorosłych” P. Rapiejko i inni, Otolaryngologia Polska 2007, LXI, 4